Áo tắm hai mảnh hay bikini là một kiểu đồ bơi phụ nữ có đặc trưng được chia làm hai mảnh riêng biệt[1]—một mảnh che ngực trên, một mảnh che phần dưới (bao gồm cả hai mông), khoảng thân thể khác để phơi trần. Hình dạng của hai mảnh bikini rất giống với đồ lót phụ nữ, và phần dưới của bikini vì thế có thể chỉ đơn giản là một dải dây hay nhiều vải hơn giống kiểu quần soóc.
Đồ hai mảnh phụ nữ dùng trong thể thao từng xuất hiện trong các hình vẽ trên bình thời Hy Lạp ngay từ năm 1400 TCN.
Thỉnh thoảng từ bikini còn được sử dụng để gọi kiểu đồ bơi nam giới cũng thường được gọi là speedos.
Theo chính sử, bikini hiện đại do một kỹ sư người Pháp là Louis Réard và nhà thiết kế thời trang Jacques Heim phát minh tại Paris năm 1946 và đưa ra giới thiệu ngày 5 tháng 7 tại một cuộc trình diễn thời trang ở Piscine Molitor, Paris[2]. Đó là một bikini dây với một mảnh vải nhỏ (g-string) phía sau. Bộ đồ này được đặt theo tên Đảo san hô Bikini, địa điểm diễn ra cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân vài ngày trước đó ở Quần đảo Marshall, với lý do nó cũng gây nhiều kích động như sự kiện hạt nhân đó. Tuy nhiên, phụ nữ tại Paris đã mặc bikini một năm trước khi nó được "phát minh". Sự thực này đã được đề cập với ảnh chụp trong ấn bản ngày 16 tháng 7 năm 1945 của tạp chí Life. Bộ phim về những người đi nghỉ tại Đức trong thập kỷ 1930 đã có những cảnh phụ nữ mặc đồ tắm hai mảnh.
Tất nhiên tờ tạp chí không gán cái tên "bikini" cho bộ đồ tắm đó. Ở thời điểm vụ thử bom hạt nhân vẫn còn chưa diễn ra và rõ ràng chưa ai từng nghe tới cái tên Đảo san hô Bikini. Thay vào đó họ gọi nó là "Đồ bơi Pháp". Nhưng dù cái tên vẫn chưa được chấp nhận, bộ đồ bơi phụ nữ Paris mặc rõ ràng đã được công nhận là những bộ bikini đầu tiên theo kiểu dáng và diện tích che phủ.
Một sự trùng khớp ngẫu nhiên, ngày xuất bản tạp chí, 16 tháng 7, 1945, cũng là ngày quả bom hạt nhân đầu tiên được giới thiệu ở sa mạc bên ngoài Alamogordo, New Mexico.
Bộ đồ của Reard là sự cải tiến tác phẩm trước đó của Jacques Heim, hai tháng trước, ông này đã đưa ra giới thiệu "Atome" (nguyên tử - được đặt tên theo kích thước của nó) và quảng cáo đó là "bộ đồ tắm nhỏ nhất thế giới". Reard đã chia nhỏ "atome" ra nữa, nhưng ông không tìm ra được người mẫu nào dám mặc nó. Cuối cùng ông thuê Micheline Bernardini, một vũ nữ thoát y từ Sòng bài Paris làm người mẫu.
Trở nên phổ biến[sửa | sửa mã nguồn]
Phải mất mười lăm năm bộ bikini mới được chấp nhận tại Hoa Kỳ. Năm 1951 việc mặc bikini đã bị cấm trong cuộc thi Hoa hậu Thế giới. Tuy nhiên, năm 1957 bộ bikini của Brigitte Bardot trong bộ phim Và Chúa đã tạo ra Đàn bà đã mở ra một thị trường mới cho đồ tắm tại Hoa Kỳ và trong năm 1960, bài hát nhạc pop "Itsy Bitsy Teenie Weenie Yellow Polka Dot Bikini" của Brian Hyland đã gây nên một cao trào mua đồ bơi bikini. Cuối cùng bikini trở nên nổi tiếng và vào năm 1963, bộ phim Beach Party, với diễn viên Annette Funicello (thật sự không mặc bikini, theo yêu cầu cá nhân của Walt Disney) và Frankie Avalon, đã dẫn tới một làn sóng phim đưa bikini lên làm biểu tượng của văn hoá pop.
Tại Malta mất nhiều thời gian mới trở nên thông dụng. Trong thập kỷ 1960 cảnh sát đã bác bỏ đề xuất của Giám mục Michael Gonzi cấm những khách du lịch mặc bikini vì sợ làm ảnh hưởng tới hình ảnh du lịch của nơi này. Những phụ nữ theo Đảng Lao động Malta cảm thấy mình được bảo vệ khi mặc bikini tham gia những bữa tiệc trên bờ biển nhưng điều này lại không thể chấp nhận được với những người theo Đảng Quốc gia.
Những người hiểu biết về lịch sử Đảo san hô Bikini —đặc biệt là những người phản đối phát triển vũ khí hạt nhân— có thể coi từ nguyên và việc sử dụng tên "bikini" đặt cho một loại trang phục là không thích hợp, bởi vì danh tiếng "nổi như cồn" một cách mỉa mai của nó đã làm giảm sự chú ý tới mức độ nghiêm trọng của một cuộc khủng hoảng nhân đạo trong lịch sử— một cuộc khủng hoảng vẫn còn để lại ảnh hưởng trong nền chính trị Quần đảo Marshall— chỉ còn lại đơn giản là một biểu tượng sex của văn hóa pop trong ý thức đa số mọi người. Thuật ngữ "hai mảnh" được coi là sự thay thế trung lập nhất.
Nhiều tạp chí cũng đã tự đánh bóng tên tuổi của mình bằng cách in ảnh những người đẹp mặc bikini lên trang bìa. Vì có ảnh hưởng của truyền thông, phụ nữ tìm cách giảm cần trước mùa hè để có được một "thân hình bikini" lý tưởng. Những mục tiêu giảm cân này thường là phi hiện thực và không có lợi cho sức khoẻ. Hình ảnh bikini trên các phương tiện truyền thông thỉnh thoảng gây ra rối loạn ăn uống[cần dẫn nguồn] cho những người đang phấn đấu có được một cơ thể "hoàn hảo".
Các loại bikini[sửa | sửa mã nguồn]
Trong những năm gần đây, thuật ngữ monokini (bikini một mảnh) đã được sử dụng để chỉ những phụ nữ mặc đồ tắm hở ngực: nếu bikini có hai mảnh thì monobikini chỉ có mảnh bên dưới. Ở những nơi có nhiều phụ nữ mặc như vậy, từ bikini có thể được dùng một cách bỡn cợt để gọi bộ đồ hai mảnh gồm một mảnh dưới và một chiếc mũ che nắng. Thuật ngữ này do Rudi Gernreich đưa ra.
Tankini là một bộ đồ tắm gồm một tank top bên trên và một bikini bên dưới.
Bikini dây là kiểu cải tiến của bikini truyền thống thường gồm những mảnh vải nhỏ nhất có thể để che phần trên và phần dưới, cả hai phần đều chỉ là những mảnh vải nhỏ màu tam giác, nối với nhau bằng dây. Đối với một số phụ nữ, thực tế là kiểu bikini đẹp nhất. Bikini dây thích hợp nhất với những phụ nữ ngực nhỏ. Vì phụ nữ ngực nhỏ không cần đến áo ngực với nhiều vật liệu đỡ, một áo ngực tam giác kiểu truyền thống phía trên có thể cải thiện hình dạng và tăng đường cong ngực. Hơn nữa, áo ngực tam giác với dây kín bên trong có thể hoạt động tương tự như một áo ngực kiểu push-up để làm tăng kích thước ngực.
Phần phía dưới của bikini còn được giảm kích thước hơn nữa trong thập niên 1970 để trở thành kiểu thong của Brasil, phần phía sau của nó nhỏ tới mức nó biến mất vào khe mông.
Những vận động viên bóng chuyền bãi biển nữ chuyên nghiệp thường phải mặc đồ hai mảnh khi thi đấu. Tuy nhiên, vì để phục vụ thể thao nên loại bikini này thường dày hơn, kín đáo hơn so với bikini thông thường.
Sự sexy của loại trang phục này đã là cảm hứng cho nhiều bộ phim và chương trình truyền hình ngay khi quan niệm đạo đức thay đổi và mọi người chấp nhận nó. Trong số này có nhiều phim lướt sóng ngay từ đầu thập kỷ 1960 và loạt chương trình truyền hình, Baywatch. Những phim miêu tả hình tượng bikini gồm Ursula Andress với vai Bond girl Honey Ryder trong phim Dr. No (1962), Raquel Welch trong vai cô gái trong hang thời tiền sử ở bộ phim One Million Years B.C. năm 1966 và Phoebe Cates trong bộ phim tuổi teen Fast Times at Ridgemont High năm 1982. Những cảnh đó gần đây đã được Chanel 4 (Anh Quốc) xếp hạng thứ 1, 86, và 84 trong bảng xếp hạng 100 Thời điểm Sexy Vĩ đại nhất (trong phim).
Ngoài ra, một biến thể khác của bikini thường thấy trong văn học tưởng tượng là một bộ bikini chế tạo bằng sắt (không mang tính hiện thực) giáp sắt, thỉnh thoảng được gọi là một "bikini áo giáo" hay "bikini đồng"; nhân vật Red Sonja là một ví dụ điển hình. Một thuật ngữ để gọi nó, khi mục đích gợi tình quan trọng hơn tính hiện thực là "babes-at-arms" (được nhại lại thành "men-at-arms" để chỉ các binh sĩ được trang bị tận răng).
Trong phim khoa học viễn tưởng, Star Wars Episode VI: The Return of the Jedi có bộ trang phục "bikini kim loại của Công chúa Leia", nó được nhân vật Công chúa Leia mặc khi cô bị bắt giữ ở đoạn phim mở đầu. Bộ bikini đặc biệt này từ đấy đã được đưa lên trở thành biểu tượng của văn hóa pop, làm xuất hiện nhiều kiểu bắt chước và lời nói nhại (đáng chú ý nhất là 1 tập phim Friends) và thậm chí còn có một website của những fan hâm mộ nó, Leia's Metal Bikini.
Dần bị loại bỏ trong một số cuộc thi Hoa hậu[sửa | sửa mã nguồn]
Trong lịch sử thi hoa hậu, đã có không ít lần trang phục bikini bị phản đối. Vào đầu thập niên 1970, phong trào nữ quyền đang dâng lên, những nhà hoạt động vì quyền phụ nữ cho rằng việc đánh giá phụ nữ dựa vào việc buộc họ phải trình diễn trang phục thiếu vải là một sự xúc phạm. Tháng 11/1970, một nhóm các nhà hoạt động nữ quyền đã xông vào sân khấu của Nhà hát Hoàng gia Anh Albert Hall để ngăn cản cuộc thi Hoa hậu Thế giới đang diễn ra tại đây. Sự việc ảnh hưởng đến mức trong những năm sau đó, dù Miss World vẫn được tổ chức nhưng đài BBC đã không phát sóng cuộc thi này trong suốt thập niên 1980
Các tổ chức đấu tranh vì quyền phụ nữ trên thế giới đã phê phán phần thi bikini trong các cuộc thi sắc đẹp, vì ở đó công chúng thoải mái buông ra những lời nhận xét khiếm nhã (dù vô tình hay cố tình) có thể làm tổn thương phụ nữ. Màn thi bikini đã trực tiếp cổ vũ tâm lý coi cơ thể phụ nữ là vật trưng bày mua vui, hạ thấp nhân phẩm phụ nữ, nhiều cô gái tham dự đã trở thành đối tượng bị chê bai, xúc phạm nặng nề chỉ vì cơ thể họ có khiếm khuyết[3]. Có người đã chỉ ra rằng "nếu đặt mình vào vị trí phụ huynh hoặc người thân của thí sinh, liệu chúng ta sẽ cảm thấy thế nào khi chứng kiến cô con gái non nớt của mình phô bày thân thể trước hàng triệu người xa lạ như vậy?"[4] Có quan điểm còn cho rằng màn thi bikini là tàn tích xa xưa của việc mua bán nô lệ, tại đó nữ nô lệ bị lột trần trên sân khấu để hàng nghìn người định giá thông qua việc soi xét cơ thể trần trụi của họ.[5]
Cuộc đấu tranh lâu dài của các nhóm nữ quyền đã bước đầu có kết quả và làm ban tổ chức các cuộc thi hoa hậu ở các quốc gia khác phải suy nghĩ lại. Đến đầu thập niên 2010, nhiều cuộc thi hoa hậu trên thế giới bắt đầu loại bỏ phần thi trang phục bikini do những chỉ trích về văn hóa và đạo đức. Các cuộc thi này nhận thấy việc buộc thí sinh mặc trang phục bikini diễu qua lại trước đông đảo người xem không phải là "tôn vinh nét đẹp", mà là sự thiếu tôn trọng đối với phụ nữ, đó là một dạng lợi dụng cơ thể hở hang, thiếu vải của phụ nữ để câu khách[6]. Một xã hội văn minh, coi trọng nhân phẩm phụ nữ cần phải chấm dứt những màn thi buộc phụ nữ phải mặc trang phục hở hang, thiếu vải, chịu sự săm xoi của khán giả về những ưu khuyết điểm trên cơ thể họ. Trong xã hội hiện nay, vấn đề bình đẳng giới, quyền phụ nữ ngày càng được coi trọng, nâng cao thì việc thi bikini bị loại bỏ ở các cuộc thi nhan sắc được coi là chuyện sớm muộn sẽ xảy ra.[7]
Hoa hậu Thế giới[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 2013, ban tổ chức Miss World (cuộc thi hoa hậu quốc tế lớn nhất thế giới) đã hủy bỏ phần thi bikini trước sức ép của người dân Đạo hồi ở nước chủ nhà Indonesia. Hội đồng Hồi giáo Indonesia, cho rằng màn trình diễn bikini cần phải bị hủy bỏ vì nó thúc đẩy "chủ nghĩa khoái lạc, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa tiêu dùng," và rằng "thi bikini chỉ là một cái cớ để khoe mẽ các bộ phận cơ thể của phụ nữ vốn cần phải kín đáo"[8]
Việc loại bỏ bikini ở Miss World 2013 xảy ra nhiều tranh cãi khen chê, tuy nhiên nhiều người nhìn nhận ở góc độ khác, việc bỏ phần thi bikini sẽ mang đến cơ hội dự thi cho các cô gái nước Đạo hồi[9]. Năm 2014, cuộc thi Hoa hậu Thế giới 2014 diễn ra tại Anh đã không còn phần trình diễn trang phục bikini trong đêm thi chung kết. Đồng thời, bà Julia Morley - chủ tịch cuộc thi Hoa hậu Thế giới thông báo phần thi bikini chính thức bị loại bỏ khỏi đấu trường nhan sắc lớn nhất thế giới này kể từ năm 2015. Bà cho rằng phần thi bikini không cần thiết và muốn các thí sinh cạnh tranh nhau ở vẻ đẹp trí tuệ, cách ứng xử, lòng nhân ái... hơn là vẻ đẹp hình thể, và đó mới là phương châm "vẻ đẹp có mục đích" mà cuộc thi theo đuổi[10]
Bà Julia Morley thể hiện quan điểm rằng bà không muốn nhìn những cô gái diễu qua lại trên sân khấu trong những bộ áo tắm: “Nó không có tác dụng gì với phụ nữ và cũng không có bất cứ tác dụng nào với bất cứ ai trong chúng ta". Thay vào đó, Miss World sẽ tập trung vào trí tuệ, sự nhân hậu và tinh thần mạnh mẽ của các cô gái. Quyết định của bà Morley được đánh giá là bước đi tiên phong, tạo bước chuyển về bản chất của các cuộc thi sắc đẹp, để các thí sinh không còn bị đánh giá chỉ bởi vẻ bề ngoài cũng như phải hứng chịu những bình luận khiếm nhã về cơ thể họ.
Hoa hậu Mỹ[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 2018, cuộc thi Hoa hậu Mỹ (Miss America) đã quyết định loại bỏ phần thi bikini nhằm ủng hộ phong trào #MeToo (phong trào chống quấy rối tình dục và bình phẩm vẻ ngoài phụ nữ) đang lan rộng, đặc biệt là sau khi những người lãnh đạo cũ của cuộc thi gặp bê bối lộ email phân biệt giới tính và gọi các thí sinh là "gái điếm". Bà Gretchen Carlson, Chủ tịch mới của Tổ chức Hoa hậu Mỹ và cũng là Hoa hậu Mỹ 1989, nói rằng “Tôi đã trò chuyện với rất nhiều cô gái trẻ và họ nói với tôi rằng họ muốn tham gia cuộc thi nhưng không muốn sải bước trên sân khấu trong bộ đồ bikini. Tôi hiểu điều đó. Và chúng tôi sẽ không chấm điểm bạn chỉ dựa trên diện mạo bên ngoài của bạn. Chúng tôi đang tiến về phía trước và thay đổi để phù hợp với cuộc cách mạng văn hoá này”. Theo đó, cuộc thi người đẹp nói riêng và việc đánh giá phụ nữ nói chung cần tập trung vào những thành tựu học thức, sự nghiệp, đóng góp xã hội của họ, phần thi áo tắm có thể làm ảnh hưởng xấu đến thông điệp đó. Cuộc thi sẽ là một cuộc đua thực sự về trí tuệ, tài năng, lòng nhân ái chứ không chỉ là nơi trình diễn sắc đẹp. 9 thành viên của Hội đồng quản trị cuộc thi Miss America, trong đó 7 người là phụ nữ đã nhất trí với sự thay đổi này[11].
Theo Blain Roberts, ở thời điểm phong trào phụ nữ đòi quyền bình đẳng và cần được đánh giá đúng về bản thân, không chỉ ở vẻ ngoài, thì mục đích và tiêu chí của cuộc thi Hoa hậu Mỹ cần thay đổi cho phù hợp. Hoa hậu Mỹ 2015, Kira Kazantsev, chia sẻ trên tờ Times: "Hoa hậu Mỹ sẽ phải thăm nhiều thành phố, di chuyển nhiều, trở thành đại sứ cho các dự án từ thiện... Tất cả đòi hỏi hoa hậu phải là người nhanh nhẹn, khỏe khoắn, truyền cảm hứng... không có nghĩa người đó bắt buộc phải mặc bikini đẹp. Nói thật, tôi thích phần thi bikini. Tôi thích sải bước trên sân khấu ở khoảnh khắc ấy vì nó phù hợp tính cách của mình. Nhưng khi nhìn lại, tôi nhận ra nó chẳng đóng góp gì cho trách nhiệm hoa hậu tôi phải làm. Ngược lại, phần thi ấy cản trở công việc của tôi. Những người tôi gặp sẽ không đánh giá tôi nghiêm túc, thậm chí đưa ra những nhận xét dâm dục, chế nhạo tôi"[12].
Ở các nước khác[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 2005, cuộc thi Hoa hậu Pháp bắt đầu xem xét lại về màn thi bikini, 12 người vào vòng chung kết sẽ trình diễn bikini trong khi các ứng viên còn lại sẽ trình diễn áo tắm một mảnh. Bà Geneviève de Fontenay, Chủ tịch Ủy ban Hoa hậu Pháp, nói với phóng viên AFP rằng quyết định này là thể hiện sự tôn trọng khán giá truyền hình, bởi bikini là trang phục gây phản cảm với người già, trẻ nhỏ hoặc các tín đồ tôn giáo[13]:
| “ | "Tôi sẽ không nói rằng đó là điều tôi thích. Cá nhân tôi vẫn tiếp tục nghĩ rằng sự phô bày những chiếc rốn thì lịch sự ở bãi tắm hơn là trên truyền hình... tôi nghĩ rằng người dân Pháp muốn nhìn những hoa hậu quyến rũ và không gợi dục dưới hình thức này hay hình thức khác. Họ mong đợi điều đó từ những chiếc áo đầm quý phái hơn là bộ bikini hở hang". | ” |
Năm 2012, ban tổ chức cuộc thi Hoa hậu Italia đã đi xa hơn khi thông báo cấm thí sinh mặc bikini dự thi. Họ chỉ chấp nhận những bộ áo tắm một mảnh hoặc áo tắm kiểu cổ điển, kín đáo như ở thập niên 1950. Patrizia Mirigliani - nhà tổ chức Miss Italia - cho hay quyết định này nằm trong nỗ lực nhằm đưa cuộc thi về với "vẻ đẹp cổ điển". Việc loại bỏ bikini cũng đồng thời mang lại "yếu tố tao nhã" cho sàn đấu sắc đẹp này. Ngoài quy định cấm mặc bikini, Miss Italia cũng cấm thí sinh phẫu thuật thẩm mỹ, xăm trổ và xỏ khuyên trên cơ thể.[7][14]
Ở Hàn Quốc, chuyên gia vũ đạo Lee Myeong Seok - người nhiều năm là tổng đạo diễn đêm chung kết các cuộc thi hoa hậu - cho biết vài năm gần đây, các cuộc thi người đẹp ở Hàn Quốc ngày một suy giảm, một phần nguyên nhân là quan niệm công chúng đã nâng lên, họ nhận ra các cuộc thi người đẹp chỉ là một hình thức kinh doanh lợi dụng thân thể, nhan sắc của người phụ nữ[15].
Cuộc thi Hoa hậu Thế giới người Trung Quốc cũng loại bỏ phần thi áo tắm kể từ năm 2015. Ông Vu Tử Xuyên, thư ký ban tổ chức Hoa hậu Thế giới Trung Quốc vừa cho biết việc bỏ phần thi áo tắm nhằm thể hiện sự tôn trọng với phụ nữ và sự đa dạng văn hóa. Việc các thí sinh mặc trang phục áo tắm thiếu vải, phô diễn cơ thể cho thấy sự thiếu tôn trọng đối với phụ nữ và đây cũng là quan niệm sai lầm tại các cuộc thi nhan sắc. "Một cuộc thi nhan sắc tận dụng hình ảnh những cô gái mặc đồ bơi để câu khách là không thể hiện sự tôn trọng đối với phụ nữ và đưa ra những thông điệp sai lầm trong quan niệm về cái Đẹp ở những cuộc thi nhan sắc" - Ủy ban khẳng định. Ban tổ chức sẽ loại bỏ phần thi áo tắm để cuộc thi trở nên gần gũi với thuần phong mỹ tục Trung Quốc, thay vào đó họ sẽ tập trung chủ yếu vào việc phô diễn tài năng về nghệ thuật, văn hóa truyền thống. Ủy ban đặt ra tiêu chí rằng các thí sinh tham gia cuộc thi Hoa hậu Thế giới người Trung Quốc đều phải hiểu biết sâu về văn hóa Trung Hoa để giúp mở rộng tầm phủ sóng của văn hóa Trung Quốc ra thế giới[6]
Du nhập[sửa | sửa mã nguồn]
Áo tắm bắt đầu du nhập vào Việt Nam từ thời Pháp thuộc. Trên báo Tuần lễ (xuất bản năm 1938), Ngô Tất Tố đã tả lại cảnh thiếu nữ Hà thành trình diễn áo tắm với ngòi bút châm biếm sâu cay.
Ngày 6/6/1938, tại Đồ Sơn, người ta tổ chức cuộc thi áo tắm diễn ra lúc 7 giờ tối, thí sinh gồm 12 cô, đều là "thiếu nữ tân thời" Hà Thành. Ý niệm về mức suy đồi phong hóa nghiêm trọng của sự kiện này đã khiến ký giả thấy phải dùng đến ngọn bút "tả chân" mà ông vốn mạnh không kém Vũ Trọng Phụng: "Lúc ấy đã sâm sẩm tối, mấy nghìn ngọn đèn điện của Đồ Sơn chói lọi chiếu xuống, 12 chị thí sinh lần lượt diễu trên cầu Bạc với những bộ áo tắm rất mốt. Xin nói sơ lược mà rằng: Cả 12 chị đều không ngượng nghịu mà thiên hạ cùng xem tất cả những sự bí ẩn: bộ háng trắng phốp, mông đít tròn như cái dành!".
Ngô Tất Tố làm ra vẻ đồng tình dư luận rằng đấy là "sự tiến bộ", nhưng thực ra ông châm biếm sâu cay: "kể ra thì vẫn chưa "tiến bộ" bằng đời vua Kiệt nhà Hạ bên Tàu thời cổ sơ, cho con gái cùng con trai hoàn toàn khỏa thân tắm trong Dao Đài!" Ông viết đoạn kết trong giọng mỉa mai: "… phụ nữ Việt Nam hồi này tiến lên rất mau, mới trong hai tháng, các chị ấy đã tiến từ quần soóc đi xe đạp đến áo tắm lượn trên cầu, thì chẳng bao lâu nữa sẽ có nhiều chị theo kịp bọn con gái của vua Kiệt! Khi ấy chắc có nhiều ông văn sĩ sẽ mặc sức tán dương. Nhưng không biết họ có chịu để cho vợ họ tiến bộ theo kiểu đó không?". Chưa "tiến bộ" bằng thời vua Kiệt nhà Hạ cách nay gần 4.000 năm, ấy là cách nói mỉa mai, rằng đạo đức lối sống trong xã hội Việt đang suy thoái về thời thái cổ.
Ngòi bút Ngô Tất Tố đã ghi được những sự việc sớm sủa "có một không hai" đương thời, chính ông cũng không ngờ những gì mà mình châm biếm lại diễn ra ngày càng phổ biến trong xã hội Việt Nam ngày nay[16].
Bị phản đối ở các cuộc thi hoa hậu, người đẹp Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 1988, Việt Nam bắt đầu tổ chức thi người đẹp, hoa hậu. Ban đầu không có thi áo tắm, rồi sau đó mấy năm là thi áo tắm một mảnh, rồi kể từ năm 2008 bắt đầu chuyển sang áo tắm hai mảnh (bikini). Ý nghĩa của các cuộc thi người đẹp ngày càng bị bóp méo, không còn là nơi tôn vinh trí tuệ, tâm hồn mà giống như một cuộc thi thương mại "tuyển gái đẹp cho đại gia", trong đó các thí sinh càng ăn mặc hở hang để câu khách thì càng tốt. Thế là trang phục áo tắm ở các cuộc thi người đẹp tại Việt Nam cũng ngày cảng "thu nhỏ" lại và độ hở hang ngày càng tăng lên.
Hiện nay, tại Việt Nam xuất hiện ngày càng nhiều các cuộc thi người đẹp, phần lớn đều có phần thi bikini. Tuy nhiên, Việt Nam là 1 nước Á Đông với thuần phong mỹ tục tôn trọng sự kín đáo của phụ nữ, hình ảnh thí sinh mặc bikini hở hang trong các cuộc thi người đẹp khiến nhiều người cảm thấy rất phản cảm và coi đó là khiêu dâm trá hình. Nhiều thiếu nữ giàu lòng tự trọng đã không muốn đăng ký dự thi, nhiều người khác bị gia đình phản đối vì phần thi này. Nhiều màn trình diễn của các cô gái trẻ với bikini bị công chúng đem ra bình phẩm, giễu cợt như bụng ngấn mỡ, đùi to... Dù cố tình hay vô tình, những lời bình phẩm, chỉ trích đối với thân thể phụ nữ đều khiến họ bị tổn thương ít nhiều. Những thí sinh dự thi đa phần chỉ là những cô gái mới lớn đã phải hứng chịu những bình phẩm ác ý từ hàng triệu khán giả về cơ thể của mình, rõ ràng đó là một sự phản nhân văn. Khi phần thi này được phát sóng lên truyền hình hoặc chụp ảnh đưa lên báo chí, việc chứng kiến cơ thể hở hang, lộ liễu của các thí sinh cũng gây tác động xấu về văn hóa (cổ súy trào lưu ăn mặc hở hang, khêu gợi trong thanh niên; hoặc khiến những đối tượng như người già, trẻ em bị ảnh hưởng xấu về tâm lý...)
Có người đã chỉ ra rằng: nhiều người cổ vũ tổ chức màn thi bikini trong các cuộc thi hoa hậu vì nó giúp họ có thể được săm xoi cơ thể hở hang của các người đẹp, nhưng "nếu đặt mình vào vị trí phụ huynh hoặc người thân của thí sinh, liệu họ sẽ cảm thấy thế nào khi chứng kiến cô con gái non nớt của mình phô bày thân thể trước hàng triệu người xa lạ như vậy?"[17] Có quan điểm còn cho rằng màn thi bikini là tàn tích xa xưa của việc mua bán nô lệ, tại đó nữ nô lệ bị lột trần trên sân khấu để hàng nghìn người định giá thông qua việc soi xét cơ thể trần trụi của họ.[18]
Nhiều người cũng nêu ra một nghịch lý của pháp luật Việt Nam: các ca sĩ, vũ công khi trình diễn trên sân khấu đều phải chấp hành quy định chặt chẽ về cấm trang phục khiêu dâm (áo không được quá mỏng, váy không được ngắn quá bắp đùi) để không gây phản cảm cho công chúng, nhưng trang phục tại các cuộc thi hoa hậu thì lại bị buông lỏng, cho tới nay vẫn chưa có văn bản pháp luật quy định chi tiết về trang phục trong các cuộc thi hoa hậu (hở đến đâu thì được, và đến đâu thì không được). Do vậy, các thí sinh hoa hậu lại được trình diễn bikini thiếu vải trên sân khấu và còn được truyền hình công khai cho hàng triệu khán giả, bao gồm cả người già và trẻ em, dù bikini là loại trang phục "không thể hở hang hơn" và mức phản cảm, khiêu dâm còn cao hơn nhiều so với váy ngắn của ca sĩ, vũ công.
Có ý kiến cho rằng thi bikini là yếu tố quan trọng giúp đánh giá vẻ đẹp, vóc dáng của thí sinh nên không thể bỏ. Tuy nhiên, phân tích kỹ thì các thí sinh đều đã trải qua những vòng kiểm tra nhân trắc học rất kĩ lưỡng do những chuyên gia thực hiện, ban giám khảo cũng có thể đánh giá chính xác vẻ đẹp hình thể của họ ngay trong phòng kín, việc trình diễn công khai vốn không cần thiết. Vậy tại sao lại buộc các cô gái phải trình diễn bikini, phô bày cơ thể hở hang công khai trước cả ngàn người?[19] Ví dụ như cuộc thi Hoa khôi sinh viên Việt Nam không hề có phần thi bikini (bởi không phù hợp với tiêu chí cuộc thi), nhưng cũng không ảnh hưởng tới việc chấm điểm hình thể người đẹp của ban giám khảo, bởi lẽ các số đo nhân trắc học của các thí sinh đã là một căn cứ chấm điểm hình thể khá chuẩn xác[20] Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên thì thẳng thắn chỉ ra:
- "Lấy lý do phần thi thi áo tắm là cần thiết để ban giám khảo chấm hình thể của các thí sinh là không đúng. Nó thực chất chỉ là màn trình diễn để mát mắt người xem mà thôi."[21]
Giữa năm 2018, ông Lê Minh Tuấn - Phó cục trưởng Cục Nghệ thuật Biểu diễn, cho biết cơ quan quản lý sẽ lấy ý kiến về việc có nên bỏ phần thi bikini tại các cuộc thi người đẹp, hoa hậu ở Việt Nam. Ông Tuấn cho biết việc này diễn ra sau khi cuộc thi Hoa hậu Mỹ tuyên bố loại bỏ màn thi bikini khỏi cuộc thi từ năm 2018, gửi đi một thông điệp văn hóa về ủng hộ nữ quyền và chống nạn bình phẩm, chế giễu thân thể phụ nữ: "Ban tổ chức cuộc thi Hoa hậu Mỹ thấy phần thi bikini cho tới thời điểm này không cần thiết nữa, họ muốn hướng đến tập trung vào đánh giá trí tuệ của thí sinh thì đó cũng là một yếu tố tích cực". Cục Nghệ thuật Biểu diễn đề xuất việc thi bikini nên được thay bằng trang phục khác phù hợp hơn, vẫn thể hiện được vẻ đẹp hình thể mà không hở hang lộ liễu, như là trang phục thể thao, Aerobic.
Các cá nhân phản đối[sửa | sửa mã nguồn]
Khi tư tưởng về quyền phụ nữ được nâng lên, nhiều người đã lên tiếng ủng hộ việc bỏ bikini trong các cuộc thi Hoa hậu ở Việt Nam. Hoa hậu Việt Nam năm 2010 Đặng Ngọc Hân nói: “Tôi xuất thân là người mẫu nên việc tự tin thể hiện bản thân trước khán giả là điều đơn giản. Tuy vậy, không phải thí sinh nào trong cuộc thi cũng thấy thoải mái khi mặc bikini trên sân khấu. Ví dụ, ở cuộc thi Hoa hậu Việt Nam 2010, Nhã Uyên và Na Uy - hai thí sinh đến từ Huế, vùng đất còn nặng tính truyền thống - phải vượt qua ngại ngần để diễn áo tắm. Ban tổ chức khi ấy phải thuyết phục hai cô và gia đình rất nhiều để họ tham gia phần thi". Ngọc Hân nói rằng không cần phải buộc các cô gái mặc bikini mỏng manh trình diễn trên sân khấu trước rất đông khán giả thì mới chấm điểm được ngoại hình thí sinh, bởi ống kính máy quay, những chỉ số đo đạc hình thể được bác sĩ chuyên môn thực hiện trong phòng kín mới là chính xác nhất.[22]
Hoa hậu Việt Nam năm 2016 Đỗ Mỹ Linh cho rằng: "Với sự phát triển và thay đổi tư duy của xã hội hiện nay, vẻ đẹp ngoại hình theo tôi không còn quá được chú trọng. Khán giả mong muốn tìm ra những cô gái có vẻ đẹp tâm hồn, sự thông minh, tự tin, biết cách tỏa sáng". Cô cho rằng việc bỏ phần thi bikini cũng sẽ giúp loại bỏ được tư tưởng "body shaming" trong xã hội (trêu chọc, chê bai phụ nữ vì khiếm khuyết cơ thể của họ).
Tiến sỹ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội, cho biết: bà đồng tình với việc bỏ phần thi áo tắm trong các cuộc thi hoa hậu, vì trong một chừng mực nào đó, phần thi này hạ thấp nhân phẩm của người phụ nữ. Trong một cuộc thi hoa hậu, vẻ đẹp hình thức cũng quan trọng, nhưng có nhiều cách để đánh giá vẻ đẹp này chứ không cần các cô gái phải trình diễn áo tắm phản cảm, diễn ra công khai cho hàng triệu người xem. Bà đề xuất: một nhóm ban giám khảo có thể đo chỉ số hình thể và đánh giá vẻ đẹp thí sinh, nhưng quy trình này cần diễn ra nội bộ trong phòng kín, không diễn ra trên sân khấu công khai, cũng không được công bố hình ảnh hoặc chiếu lên sóng truyền hình cho công chúng, bởi màn thi này là rất phản cảm đối với rất nhiều người (như người già, trẻ em hoặc các nhóm ủng hộ nữ quyền, đạo đức truyền thống, người dân tộc thiểu số...), trong khi lại khiến nhiều thí sinh bị tổn thương khi cơ thể họ bị dư luận bình phẩm, thậm chí chế giễu. Bà Khuất Thu Hồng nói[23]:
| “ | “Nó (màn thi bikini) gợi lại cho tôi những tàn tích xa xưa của việc mua bán nữ nô lệ, họ bị lột trần trên sân khấu để hàng nghìn người soi mói, đánh giá những đường nét trên cơ thể của họ, như thế rất phản cảm. Có nhiều cách để đánh giá vẻ đẹp của người phụ nữ, không nhất thiết phải thông qua phần thi áo tắm như vậy Dù người ta có gắn cho màn thi áo tắm bao nhiêu từ mỹ miều thì bản chất của nó vẫn là coi những người phụ nữ như một món hàng, đưa họ xuất hiện với trang phục hở hang, phô bày cơ thể trước toàn xã hội, để người này soi chân bình phẩm, người kia so mông cô này, ngực cô kia[24]” | ” |
Phó giáo sư Nguyễn Thị Minh Thái cho rằng ban tổ chức nên đánh giá hình thể thí sinh một cách kín đáo bởi ban giám khảo là những người có chuyên môn về nhân trắc học, và không được công khai hình ảnh thí sinh mặc đồ thiếu vải trên truyền thông và sân khấu. Bà bày tỏ quan điểm[25]:
| “ | Nhìn cảnh các cô gái trẻ mặc bikini tại các cuộc thi sắc đẹp ở Việt Nam, trước những ánh nhìn khoái trí của những người khác giới và cả những lời dè bỉu của hàng nghìn con mắt, tôi cảm thấy khó chịu thay cho họ. Việc phơi trần cơ thể cho thiên hạ ngắm nghía ở các màn thi bikini, áo tắm chỉ đáp ứng sự “no con mắt” về da thịt nhưng có ai nghĩ rằng về một góc độ nào đó thì đã phương hại đến người phụ nữ. Tôi bị dị ứng trước lời bình phẩm quá lố trước các phần thi trang phục bikini ở Việt Nam | ” |
Nhà văn Nguyễn Quỳnh Trang cho rằng[26]:
| “ | Nhiều biến tướng tiêu cực đã xảy ra với các cuộc thi hoa hậu khiến người ta dễ dàng liên tưởng đến việc thí sinh thoải mái với việc cởi và phô diễn thân thể, vậy thì những thứ liên quan đến ái dục cũng sẽ dễ dàng. Việc "gạ tình", "quấy rối", "mua bán" ngay trong các cuộc thi hoa hậu ở nước ta đã có và từng bị tố cáo... Từ đó, số lượng lớn người đã nghĩ về các cuộc thi hoa hậu (tổ chức ngày càng nhiều) như một cuộc tuyển chọn phụ nữ đẹp có mục đích thương mại, chứ không đơn thuần là chọn lựa một phụ nữ tiêu biểu về trí tuệ, đức hạnh, đầy đủ các năng lực phẩm chất tích cực với ngoại hình đẹp để đảm bảo đúng danh nghĩa "hoa hậu". Việc bỏ màn thi áo tắm đồng nghĩa với việc đề cao nhân phẩm của người phụ nữ trong các cuộc thi hoa hậu, đó là điều nên làm. | ” |
Phó giáo sư Nguyễn Hoàng Ánh cho rằng[27]:
| “ | Có rất nhiều tổ chức nữ quyền từng lên tiếng phản đối các cuộc thi hoa hậu nói chung và phần thi áo tắm nói riêng vì coi đó như việc buôn bán thân xác phụ nữ... Cuộc đấu tranh lâu dài này cuối cùng đã bước đầu có kết quả và làm ban tổ chức các cuộc thi hoa hậu ở các quốc gia khác phải suy nghĩ. Có người cho rằng bikini là trang phục cho phép thí sinh thể hiện vẻ đẹp hình thể của mình rõ ràng nhất, tuy nhiên đây là nhiệm vụ của bộ phận kiểm tra nhân trắc học của cuộc thi và của ban giám khảo chứ không phải của khán giả. Hãy đặt mình vào vị trí phụ huynh hoặc người thân của thí sinh, liệu chúng ta sẽ cảm thấy thế nào khi chứng kiến con gái non nớt của mình phô bày thân thể trước hàng triệu người xa lạ như vậy? Vì thế, tôi tha thiết mong ban tổ chức các cuộc thi hoa hậu ở Việt Nam trong thời gian tới nên tiếp thu tinh thần cải cách của cuộc thi Hoa hậu Mỹ bằng cách loại bỏ phần thi bikini... | ” |
 | Wikimedia Commons có thư viện hình ảnh và phương tiện truyền tải về Bikini |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét